Abstrakt; Siły zbrojne każdego państwa są ważnym elementem jego znaczenia i prestiżu. Polska armia znajduje się w ciągłym cyklu reform i ewolucji. Stale jest modernizowana i powiększana liczebnie.
Abstract; armed forces of each country are and expression of its important and prestige. The polish army is in the process of permanent modernization and reforms.
Kluczowe słowa; Siły Zbrojne, Polska, Reformy
Key words; Armed Forces, Poland, Reforms
Armia jest swego rodzaju wizerunkiem państwa. Jest też jego podstawowym instrumentem w zakresie obrony i ochrony suwerenności i prestiżu. Mimo, że świat zmierza z wielkimi jednak zakrętami w kierunku modelu pokojowego to jednak siły zbrojne były i będą w dalszym ciągu jednym z podstawowych atrybutów niepodległości i integralności państwa[1]
Siły Zbrojne każdego państwa są także w jakimś sensie jego wizerunkiem na zewnątrz. Nie chodzi tylko o typową kompanię reprezentacyjną, czy też popularne wojskowe orkiestry, aczkolwiek jest to też ważne, ale chodzi o pragmatykę sił zbrojnych, czyli zwykle uzbrojenie i wyposażenie jak również wyszkolenie sił zbrojnych, bo jest to w znacznym stopniu rzeczywistą wizytówką i odbiciem konkretnej sytuacji państwa. Armia państwa rozwiniętego ma po prostu zazwyczaj dobre i nowoczesne uzbrojenie. Natomiast państw ogarniętych kryzysem, zazwyczaj po prostu nie stać na zakup nowoczesnego wyposażenia
W państwie bogatym ekonomicznie siły zbrojne wyposażone są
w nowoczesne i bardzo sprawne technologicznie systemy broni i wyposażenia. To również stanowi w dużym stopniu o wizerunku państwa.
W warunkach polskich, biorąc pod uwagę nasze geopolityczne położenie, czyli bardzo z jednej strony bardzo korzystne w aspekcie handlu międzynarodowego oraz niestety fatalne w sytuacji militarno-politycznej, stan i wyposażenie sił zbrojnych są czymś więcej niż tylko honorem czy prestiżem. Jako kraj mamy niestety szereg bardzo negatywnych doświadczeń z własnej historii.
W szczególności sytuację z 1939 roku, kiedy to, mimo że dość liczna, jednak słabo technicznie wyposażona i źle dowodzona na najwyższych szczeblach Armia Polska nie zdołała obronić naszej niepodległości. Ta historia wojny obronnej z 1939 roku ma jednak w swojej zawartości szereg chlubnych, nawet bohaterskich epizodów. Na przykład Polska, Wołyńska Brygada Kawalerii, jednostka relatywnie słaba i o przestarzałym wyposażeniu zdołała w przeciągu 24 godzin zatrzymać w rejonie Mokrej Częstochowskiej świetnie wyposażoną i uzbrojona niemiecką IV dywizję pancerną. Co więcej, polskie działa przeciwpancerne kal. 37 mm w które była wyposażona polska brygada uszczupliły stan liczebny czołgów IV niemieckiej dywizji pancernej prawie o 80 co prawda lekkich maszyn.[2]
Można tu podać cały szereg innych przykładów. Między innymi bohaterską obronę pozycji ufortyfikowanej „Węgierska Górka”, w Beskidach bronionej przez kompanię forteczną kapitana Semika, czy też obronę linii ufortyfikowanej Wizna.[3] Także bohaterskie przebijanie się Armii ,,Poznań” i części armii „Pomorze” przez Puszczę Kampinoską do Warszawy oraz także szereg innych walk.
ANALIZA ZAGADNIENIA
Wszystkie te chlubne epizody i sytuacje wpłynęły moralnie, ale również organizacyjnie na kształtujące się prawie od nowa Polskie Siły Zbrojne we Francji później w Anglii jak też na przyszłych zdobywców Monte Casino, czyli siły II Korpusu Polskiego na zachodzie. Także całego szeregu polskich znakomitych lotników z okresu Bitwy o Anglię oraz polskich marynarzy walczących pod rożnymi szerokościami geograficznymi.[4]
Nie można odrzucać tradycji również chlubnych bojów Ludowego Wojska Polskiego m.in. z bojów o przełamanie Wału Pomorskiego i pierwszej dywizji kościuszkowskiej w chlubnych walkach o zdobycie Berlina.
Wszystkie te tradycje złożyły się na obraz Wojska Polskiego w warunkach powojennych. Jest oczywistym, że w tym pierwszym okresie byliśmy z oczywistego politycznego przymusu sojusznikiem, a zarazem satelitą Związku Radzieckiego. Siły zbrojne PRL były podporządkowane ofensywnej doktrynie Układu Warszawskiego. Która zakładała co najmniej zdobycie na pierwszy ogień całej Europy Zachodniej, a potem opanowania całego świata. Trzeba tu wspomnieć, że w latach 60 tych XX wieku Ludowe Wojsko Polskie liczyło prawie 600 tys. ludzi. Dopiero w początkowych latach 70 tych min. ze względów ekonomicznych ta liczebność spadła do ok 450 tys. żołnierzy
Po 1989 roku Polska zaczęła budować nowe siły zbrojne. Ale trzeba wyraźnie zaznaczyć, że nie trzeba było budować polskiej armii od przysłowiowego zera. To co było zarówno, jeżeli chodzi o sprzęt i uzbrojenie, jak też i cały szereg ludzi, stanowiło solidną podstawę współczesnej polskiej armii.
Stopniowo przeszliśmy jako państwo ze statusu wojskowej służby zasadniczej do służby zawodowej. Ukształtowały się również na bazie istniejącego już solidnego istniejącego szkieletu, współczesne rodzaje sił zbrojnych.
I tak w warunkach polskich podstawę sił zbrojnych stanowią wojska lądowe. Są one wyposażone częściowo w nowoczesne czołgi klasy Leopard IIa także w wyprodukowane przez polski ,,Bumar” w Łabędach czołgi typu T72M, z których część zmodernizowano do typu PT 72 –Twardy. Siły pancerne w warunkach otwartego nizinnego państwa są bardzo istotnym elementem wojsk. Tu podstawę tych sił stanowi 11 Dywizja Pancerna z Żagania, uzupełniona o kilka samodzielnych brygad pancernych, rozlokowanych w różnych miejscach kraju.[5] Siły pancerne są uzupełnione o wojska zmechanizowane, gdzie dominują bardzo udane polskie kołowe transportery opancerzone klasy „Rosomak” oraz gąsienicowe zmodernizowane BMP – 2.
To wszystko wsparte jest w nowoczesną samobieżną artylerię o bardzo dalekim zasięgu i dużej celności ognia. Tu przechodzi się z rosyjskiego kalibru mianowicie 152 mm na kaliber natowski 155. To wszystko wsparte jest przez cały wachlarz wojsk specjalistycznych takich jak: podpodziały saperskie, łącznościowe, chemiczne i cały szereg innych.
Swego rodzaju polską specjalnością w ramach NATO są polskie wojska powietrzno–desantowe i specjalne. Tu listę tych właśnie wojsk otwiera bardzo zasłużona dla Polski 6 Brygada Powietrzno–Desantowa z Krakowa oraz 25 Brygada Kawalerii Powietrznej z Tomaszowa Mazowieckiego. Żołnierze tych właśnie wojsk noszą tradycyjne czerwone berty. [6]
Wojsk specjalne natomiast to samodzielne oddziały, przede wszystkim znany szeroko ,,GROM”, lubliniecki Pułk Specjalny Komandosów, gliwicki „AGAT” oraz specjalizująca się w akcjach na wodzie – ,,FORMOZA”. Wojska te podobnie jak wojska powietrzno–desantowe uzyskują w Pakcie Północno – Atlantyckim, najwyższe oceny za prezentowany poziom wyszkolenia na wszelkiego rodzaju ćwiczeniach i manewrach.[7]
Kolejnym bardzo ważnym rodzajem wojsk są wojska powietrzne. Nałęża do nich sensu stricto siły lotnicze, wojska obrony powietrznej kraju oraz wojska radiolokacyjne i techniczne. Jeżeli chodzi o wojska lotnicze to podstawę polskiej siły stanowi 48 maszyn wielozadaniowych wybudowanych w USA klasy F- 16. Są to bardzo nowoczesne samoloty, mogące przewozić na zaczepach pod skrzydłami bardzo różnorodne uzbrojenie. Zarówno rakiety powietrze-powietrze, rakiety powietrze-ziemia oraz rożnego rodzaju bomby. Ze sterowanymi włącznie Uzupełniają te samoloty w dalszym ciągu nowoczesne i doskonałe jako samoloty myśliwskie, MiG -29 co do których zaczyna Polsce jednak brakować już części zamiennych. Trudno po prostu nabywać je od Federacji Rosyjskiej, a tam właśnie te samoloty wyprodukowano Na stanie wojsk lotniczych pozostaje jeszcze około 30 maszyn szturmowych typu SU–22. Są to samoloty wyprodukowane w latach 80 tych. XX wieku. Są to również samoloty produkcji rosyjskiej. Były kiedyś bardzo dobre, ale teraz już są po prostu przestarzale
Wojska Obrony Przeciwlotniczej dysponują w chwili obecnej w miarę nowoczesnymi rakietami przeciwlotniczymi. Są to częściowo rakiety polskiej produkcji, szczególnie pociski niskiego pułapu, ale też jeszcze częściowo rakiety poradzieckie. W najbliższych latach zamierza się uzupełnić te rakiety nowoczesnymi pociskami klasy „Patriot” zakupionymi ostatnio w Stanach Zjednoczonych[8]. Tyle tylko ze system Patriot jest bardzo kosztowny
Polska Marynarka Wojenna, nie reprezentuje w tej chwili specjalnie wielkiej siły bojowej. Jej podstawę stanowią dwie również amerykańskiej budowy fregaty przeciw podwodne klasy Samuel. P. Hazard. Jednak te okręty które kiedyś były nowoczesne mają już w tej chwili po prawie 40 lat. Nie bardzo wiadomo, czy jest sens, aby je modernizować. Dużą wartość bojową przedstawia natomiast bardzo duży okręt podwodny ORP ,,Orzeł”. Jest to jednostka zbudowana jeszcze w Związku Radzieckim, ale kilkakrotnie już w sposób udany zmodernizowana. W obecnym okresie Marynarka Wojenna czeka i to pilnie na modernizacje.
Kolejnym i najmłodszym rodzajem wojsk są Wojska Obrony Terytorialnej. Ten rodzaj wojsk jest uzupełnieniem wojsk operacyjnych i dopiero przyszłość pokaże jak dalece WOT okaże się przydatne. #
II.
Zadaniem Sił Zbrojnych jest przede wszystkim obrona granic, ale pod tym terminem kryje się przecież obrona integralności i niepodległości państwa. Tu nie można mieć złudzeń. Dzisiaj tylko niewiele państw może obronić się same. Czyli tylko przy pomocy własnych sił. Dlatego też podstawą naszego systemu obrony jest przynależność przede wszystkim do Paktu Północno – Atlantyckiego, najsilniejszego dziś sojuszu na świecie. Jego podstawą są oczywiście Stany Zjednoczone AP. Polska stara się w tej chwili o to, aby wojska amerykańskie stacjonowały na stałe w naszym kraju. Problem ten zostanie rozstrzygnięty w przyszłości. Jednak bez wielkich nadziei, że ta koncepcja zwana potocznie fort Trump po prostu okaże się sukcesem. Również Unia Europejska tworzy własne zintegrowane siły zbrojne poza NATO. Ale tu akurat Polska nie jest zbyt chętna do koniecznego prowadzenia również wojskowej integracji w ramach Unii Europejskiej
Siły Zbrojne RP zgodnie z doktryna NATO jak również zadaniami ONZ brały i biorą bardzo czynny udział w różnego rodzaju misjach pokojowych i humanitarnych. Znany jest nasz efektywny udział w Afganistanie, a także niektórych regonach Afryki jak również na Bałkanach.
W chwili obecnej w dalszym ciągu przebywa w Afganistanie polska około dwustu osobowa polska misja szkoleniowa. Żołnierze polscy szkolą tam afgańskich żołnierzy oraz policjantów. W misjach zagranicznych biorą najczęściej udział polscy żołnierze wojsk spadochronowych i specjalnych.
Odrębną kwestią jest udział żołnierzy we wszelkiego rodzaju zwalczaniu klęsk żywiołowych. W tym zakresie szczególnie będą się specjalizować Wojska Obrony Terytorialnej. Dziś trudno jeszcze oceniać rolę tych wojsk w zwalczaniu klęsk żywiołowych, bo jak wspomniano zaczęło się dopiero formowanie tych wojsk i nie są to wojska zawodowe, ale typowo ochotnicze. Tym niemniej pierwsze pozytywne efekty już są. Między innymi żołnierze systemu OT brali czynny udział w usuwaniu skutków wielkich wiatrołomów w lasach Pomorza. [9]
Jest oczywistym, że żołnierze uczestniczą też w czynny sposób w różnego rodzaju przedsięwzięciach państwa. Nie można ukrywać, że znaczna część przemysłu i to tego nowoczesnego pracuje na potrzeby wojska. Właśnie w konstruowaniu i produkcji sprzętu dla wojska stosuje się ciągle najnowocześniejsze technologie i wynalazki. Nie da się ukryć, że szereg bardzo potrzebnych i dobrych urządzeń zbudowano w pierwszych wersjach właśnie na potrzeby czysto militarne. Przykładem może być np. bardzo szeroko stosowany współcześnie przez kierowców system GPS. Jest cały szereg państw nie tylko spośród tych największych i najbogatszych, które zarabiają bardzo dużo na eksporcie broni i sprzętu wojskowego. W tym zakresie Polska notuje spore opóźnienie. Eksportujemy znacznie mniej niż moglibyśmy. Przykładem pozytywnym takiego średniej klasy eksportera może być sąsiadująca z nami Republika Czeska, która już tradycyjnie eksportuje broń i sprzęt militarny zarabiając na tym bardzo duże sumy pieniędzy. Broń i sprzęt wojskowy Ceskiej Zbrojowki jest bardzo szeroko znany i stosowany z powodzeniem przez różne kraje świata. Np Republika Czeska w dalszym ciągu produkuje znane na całym świecie popularne kałasznikowy. Nie dla własnej armii oczywiście, ale na eksport. A tymczasem Polska, która również w Radomiu posiada linię produkcyjna dla karabinków klasy Kałasznikow nie robi praktycznie nic, żeby powiększyć swój bardzo mały eksport broni
PODSUMOWANIE
Podsumowując rola Sił Zbrojnych każdego państwa jest znacznie większa niż wynikałoby to z prostego przełożenia jakie zadania spełniać ma wojsko. Siły Zbrojne RP osiągnęły w tym momencie już spora liczebność około 120 tys. ludzi, wliczając w to jednak WOT, które nie jest w pełni wojskiem zawodowym. Prawdopodobnie te wojska WOT będą sukcesywnie zwieszały swoją liczebność w miarę powstawania kolejnych wojewódzkich brygad obrony terytorialnej na zachodzie i północy kraju. Z kolei niektóre inne rodzaje wojsk czeka poważna modernizacja. Tu szczególnie niedoinwestowana jest o czym już wspominano marynarka wojenna. Ale przed zakupem konkretnych okrętów trzeba przede wszystkim zdecydować do jakich celów będą one służyć. Czy mają pływać i działać tylko w strefie Bałtyku, czy też ich akwenem działania mają być Morze Północne, Morze Barentsa i Północny Atlantyk. Doinwestowania wymaga również polskie lotnictwo, bo przecież samoloty SU – 22 są również przestarzałe i dalsza modernizacja wydaje się być nieopłacalna. Trzeba zatem zakupić lub wydzierżawić inne samoloty, zdolne do różnorakich celów nie tylko do działań typowo myśliwskich.
BIBLIOGRAFIA;
Janula E. Walki o Polski Śląsk. w 1939 roku. Wydawnictwo Aspra. Warszawa.2019
Konstytucja RP. Wydawnictwo Sejmowe Warszawa 1977
Pertek J. Wielkie dni malej floty. Wydawnictwo morskie. Gdynia 1972
Steblik W. Armia Kraków. Wydawnictwo MON. Warszawa 1989
*****************************************************
www.SzóstaBrygadaPowietrznodesantowa
Józef Kubica; Dr Wykładowca akademicki, Poseł na Sejm RP IV kadencji
Józef Kubica; PhD. Associate professor Former. Member of Parliament Republic of Poland
[1] Konstytucja RP. wyd. Sejmowe. Warszawa 1997
[2] W. Steblik Armia Kraków. MON. Warszawa.1989.s.120 i nast. szerzej zob. E. Janula. Walki o polski Śląsk w 1939 roku. Wyd. Aspra Warszawa 2019
[3] Ibidem.s.137
[4] J. Pertek Wielkie dni malej floty. wyd. Morskie. Gdynia 1974 s.189 i nast.
[5] www.11DywizjaPancerna.Wikipedia
[6] www.6PomorskaBrygadaPowietrznodesantowa.Wikipedia
[8] www.SystemPatriot.Wikipedia
[9] http/www.Wojska Obrony Terytorialnej