Wydanie/Ausgabe 134/21.11.2024

Historia Śląska

Krew -Chwała i Sława

10 marca 1813 roku z inicjatywy króla Prus Fryderyka Wilhelma III zostaje ustanowione nowe odznaczenie wojskowe Krzyż Żelazny, które jak pokażą kolejne lata stanie się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych odznaczeń militarnych, które jako jedno z pierwszych przerywało niechlubną tradycję nagradzania za osiągnięcia na polu walki wyłącznie oficerów z pominięciem szeregowych żołnierzy.

Krzyż Żelazny stał się dla nas Ślązaków i to z wielu powodów symbolem chwały i jako odznaczenie wojskowe był obecny praktycznie w większości rodzin Śląskich jako namacalna pamiątka żołnierskiej dumy za męstwo naszych przodków, którzy już od czasów Bitwy Narodów jako Jegrzy w Armii Śląskiej Brüchela, a potem we wszystkich wielkich znanych bataliach otrzymywali Żelazne Krzyże.

Wiosna 1813 roku była wyjątkową wiosną szczególnie dla miasta Brelsau i całego Śląska. Po katastrofie Napoleona w Rosji okupacyjne armie francuskie w popłochu gnają na zachód w kierunku Saksonii ostatniego sojusznika w Europie. Dzięki czemu Śląsk jako jedna z pierwszych prowincji Prus staje się wolny od francuskiej okupacji i może się swobodnie dyhnoć już bez kontrybucji i składania prezentów napoleońskim marszałkom, którzy życzyli sobie gyszynków niebagatelnych.

Stąd też król Prus wybiera akurat Śląsk jako miejsce do nowego odtwarzania państwa.

Fryderyk Wilhelm po dotarciu do stolicy Śląska Breslau jest wręcz oszołomiony oddolnym całkiem naturalnym nastrojem patriotycznego uniesienia Ślązaków, którzy masowo ściągają z najdalszych okolic by zaciągnąć się do nowopowstających formacji ochotniczych i bardzo często w ramach Armii Śląskiej maszerować przeciwko Francuzom.

I to wtedy pod wpływem niebywałej atmosfery poświęcenia wszystkich warstw społecznych król 10 marca 1813 roku ustanawia zupełnie nowe Egalitarne Odznaczenie Wojskowe, które zostanie nazwane Krzyż Żelazny i odtąd będzie nadawane na polu walki każdemu wojakowi bez względu na pochodzenie społeczne. Od tej pory będą się czyć tylko jego zasługi.

Sama nazwa Krzyż Żelazny jak i sam materiał są bardzo trafnymi gdyż były ustalane w czasach żelaza i szczęku broni.

Kształt Krzyża nawiązywał do Krzyża Teutońskiego -rycerzy zakonnych z Prus znanych z wyjątkowych walorów bojowych. Odznaczenie Krzyża Żelaznego od samego początku było ściśle pożenione ze Śląskiem i Ślązakami nie tylko jako wyróżnik wojennych zasług Ślązaków ale co również bardzo istotne przez miasta Breslau i Gleiwtz (Gliwice) -jako miejsce gdzie się rozpoczęła jego fizyczna historia -narodziny czyli miejsce odlania w Gliwickiej hucie na Górnym Śląsku.

Huta w Gliwicach gdzie Krzyż modelowano a potem odlano była nowoczesną manufakturą z 1789 roku jako gisernia, drugą taką hutą w królestwie Prus. Krzyż Żelazny to tylko jeden z całej gamy elementów tworzącej się nowej politycznej rzeczywistości, które pod wpływem heroicznych lat 1813-15 miały miejsce właśnie na Śląsku. To na Śląsku są oddolnie tworzone ochotnicze formacje strzelców, Freikorpsu. To na Śląsku zabłysną tacy oficerowie jak Lützow, Sarnowsky czy Ptersdorf, których potem wchłonie Armia Śląska marszałka Blüchera, z którą będą odnosić świetne zwycięstwa.

Warto również wiedzieć, że to Śląski FREIKORPS Lützowa jako pierwszy użył Czarno-Czerwono-Złote barwy na swoich bojowych sztandarach, które ostatecznie staną się narodowymi barwami Niemiec.