Dzwon Zygmunta

Odlanie dzwonu zlecił król Zygmunt I Stary ludwisarzowi Hansowi Behemowi z Norymbergi (działającemu od 1518 w Krakowie). Nie są znane powody, dla których król postanowił ufundować dzwon, być może było to wotum błagalne związane z narodzinami jego syna Zygmunta II Augusta (1 sierpnia 1520)^[5]. Dzwon i jego wielkość miały podkreślać potęgę panującego króla^[6]. Koszt wykonania dzwonu wyniósł 3000 zł^[5].

Dzwon był ukończony w 2. połowie 1520^[7], jednakże z umieszczeniem go na wieży czekano do powrotu króla z wojny pruskiej. Transport dzwonu z ludwisarni królewskiej w okolicy przedmieścia Biskupie na wzgórze Wawelskie rozpoczął się w czerwcu 1521. Dzwon postawiony na dwóch kłodach przeciągany był po drewnianych belkach przez ulicę Sławkowską, Rynek, a następnie ulicą Grodzką^[8]. 9 lipca 1521 dzwon umieszczono w wieży^[1]. Wciągnięcie dzwonu odbyło się bardzo szybko (trwało około godziny), wykorzystano przy tym konstrukcję składającą się z lin, wielokrążków i przeciwwagi, którą była skrzynia lub skrzynie napełnione kamieniami^[9]. Umieszczaniu dzwonu na wieży przyglądał się król, królowa i dwór. Przedtem prawdopodobnie odbyła się konsekracja i tzw. chrzest dzwonu. Prace związane z zawieszeniem.

Dzwon Zygmunt odzywał się między innymi podczas koronacji, poczynając od koronacji Zygmunta II Augusta 20 lutego 1530, kończąc na koronacji Augusta III 17 stycznia 1734 (łącznie podczas 16 koronacji), podczas wjazdów przedkoronacyjnych (pierwszy Henryka III Walezego), podczas pogrzebów (pierwszy Zygmunta I Starego w lipcu 1548), a także w dziękczynieniu za odniesione zwycięstwa (m.in. po bitwach pod Olszanicą (1527), pod Obertynem (1531), pod Kircholmem (1605), pod Kłuszynem (1610), pod Trzcianą (1629), pod Beresteczkiem (1651), pod Wiedniem (1683))^[17]. Dzwon Zygmunt dzwonił również podczas ingresów biskupich, pogrzebów kanoników katedralnych^[18] oraz każdorazowo podczas śpiewania w katedrze Te Deum^[16]. Dzwon Zygmunt odezwał się również podczas pożaru zamku wawelskiego 15 września 1702. Na pamiątkę tego wydarzenia w podzięce za ocalenie katedry odprawiano corocznie 15 września mszę, podczas której rozbrzmiewał dzwon Zygmunt. Tradycja ta trwała do lat 30. XX wieku^[19].

• 16 października 1978 – po wyborze papieża Jana Pawła II na Stolicę Piotrową
• 30 kwietnia 2004 – z okazji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej
• 2 kwietnia 2005 – po ogłoszeniu śmierci papieża Jana Pawła II
• 19 kwietnia 2005 – po wyborze Benedykta XVI na Stolicę Piotrową
• 27 sierpnia 2005 – z okazji ingresu abp. Stanisława Dziwisza do katedry wawelskiej
• 10 kwietnia 2010 – po katastrofie samolotu rządowego w Smoleńsku
• 18 kwietnia 2010 – w czasie uroczystości pogrzebowych Lecha Kaczyńskiego i Marii Kaczyńskiej
• 10 kwietnia 2011 – w pierwszą rocznicę katastrofy samolotu rządowego w Smoleńsku
• 22 lipca 2011 – po uroczystościach pogrzebowych biskupa Albina Małysiaka
• 3 listopada 2012 – w czasie uroczystości pogrzebowych prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego
• 28 lutego 2013 – po abdykacji papieża Benedykta XVI
• 13 marca 2013 – po wyborze papieża Franciszka na Stolicę Piotrową
• 28 lipca 2013 – po ogłoszeniu decyzji papieża Franciszka o Światowych Dniach Młodzieży 2016 w Krakowie
• 3 listopada 2013 – w czasie uroczystości pogrzebowych Tadeusza Mazowieckiego^[48]
• 28 marca 2014 – z okazji 650. rocznicy konsekracji katedry wawelskiej
• 27 kwietnia 2014 – z okazji kanonizacji Jana XXIII i Jana Pawła II^[49]
• 10 maja 2014 – z okazji 650. rocznicy powstania Uniwersytetu Jagiellońskiego
• 13 grudnia 2015 – z okazji inauguracji Roku Miłosierdzia
• 27 lipca 2016 – po przybyciu papieża Franciszka na Wawel z okazji Światowych Dni Młodzieży 2016 w Krakowie
• 2 sierpnia 2016 – po śmierci kardynała Franciszka Macharskiego
• 4 sierpnia 2016 – w czasie wnoszenia trumny kardynała Franciszka Macharskiego do prezbiterium katedry na Wawelu
• 5 sierpnia 2016 – w czasie uroczystości pogrzebowych kardynała Franciszka Macharskiego
• 28 stycznia 2017 – z okazji ingresu abp. Marka Jędraszewskiego do katedry wawelskiej
• 15 października 2017 – z okazji 200. rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki
• 16 października 2018 – z okazji 40. rocznicy wyboru kard. Karola Wojtyły na papieża
• 3 listopada 2018 – po śmierci byłego proboszcza katedry wawelskiej ks. Janusza Bielańskiego^[50]
• 28 grudnia 2018 – po śmierci kanonika kapituły katedralnej ks. bp. Tadeusza Pieronka^[51]
• 17 kwietnia 2019 – po pożarze katedry Notre-Dame w Paryżu^[52]
• 22 listopada 2019 – w czasie pogrzebu 20 powstańców styczniowych w Wilnie^[53]
• 25 marca 2020 – w czasie modlitwy o ustanie pandemii COVID-19^[54]
• 13 lipca 2021 – z okazji jubileuszu własnego 500-lecia Zygmunt zadzwonił dwukrotnie: ok. 17:15 i o 21:00^[55]
• 2 września 2021 – po śmierci proboszcza katedry wawelskiej ks. Zdzisława Sochackiego^[56].
• 6 marca 2022 – dzwon zabił w wyrazie wsparcia dla walczącej Ukrainy, zaatakowanej 24 lutego 2022 przez Rosję^[57]
• 31 grudnia 2022 – po śmierci Benedykta XVI^[58]
• 5 stycznia 2023 – w czasie pogrzebu Benedykta XVI w Watykanie^[59]
• ^{wg. Wikipedii}