Wydanie/Ausgabe 134/21.11.2024

09.07.1521 – Na Wieży Zygmuntowskiej katedry wawelskiej został zawieszony przez Hansa Behama (Niemca) Dzwon Zygmunta, na ktorym były nawet niemieckie napisy, jeżeli je nie skuto po wojnie..

Dzwon Zygmunt to dzieło niemieckiego Ludwisarza Hansa Behama.

Dzwon Zygmunt – najsłynniejszy polski dzwon, potocznie nazywany Dzwonem Zygmunta[2]. Znajduje się na Wieży Zygmuntowskiej w północnej części katedry wawelskiej w Krakowie. Ufundowany przez Zygmunta I Starego, nazwany jego imieniem.

Dzwon Zygmunt był największym polskim dzwonem[3] do roku 1999, kiedy to przewyższył go masą i rozmiarem licheński dzwon Maryja Bogurodzica[4].

Od 1520 do XVIII wieku

[edytuj | edytuj kod]

Odlanie dzwonu zlecił król Zygmunt I Stary ludwisarzowi Hansowi Behemowi z Norymbergi (działającemu od 1518 w Krakowie). Nie są znane powody, dla których król postanowił ufundować dzwon, być może było to wotum błagalne związane z narodzinami jego syna Zygmunta II Augusta (1 sierpnia 1520)[5]. Dzwon i jego wielkość miały podkreślać potęgę panującego króla[6]. Koszt wykonania dzwonu wyniósł 3000 zł[5].

Dzwon był ukończony w 2. połowie 1520[7], jednakże z umieszczeniem go na wieży czekano do powrotu króla z wojny pruskiej. Transport dzwonu z ludwisarni królewskiej w okolicy przedmieścia Biskupie na wzgórze Wawelskie rozpoczął się w czerwcu 1521. Dzwon postawiony na dwóch kłodach przeciągany był po drewnianych belkach przez ulicę Sławkowską, Rynek, a następnie ulicą Grodzką[8]. 9 lipca 1521 dzwon umieszczono w wieży[1]. Wciągnięcie dzwonu odbyło się bardzo szybko (trwało około godziny), wykorzystano przy tym konstrukcję składającą się z lin, wielokrążków i przeciwwagi, którą była skrzynia lub skrzynie napełnione kamieniami[9]. Umieszczaniu dzwonu na wieży przyglądał się król, królowa i dwór. Przedtem prawdopodobnie odbyła się konsekracja i tzw. chrzest dzwonu. Prace związane z zawieszeniem.

Dzwon Zygmunt odzywał się między innymi podczas koronacji, poczynając od koronacji Zygmunta II Augusta 20 lutego 1530, kończąc na koronacji Augusta III 17 stycznia 1734 (łącznie podczas 16 koronacji), podczas wjazdów przedkoronacyjnych (pierwszy Henryka III Walezego), podczas pogrzebów (pierwszy Zygmunta I Starego w lipcu 1548), a także w dziękczynieniu za odniesione zwycięstwa (m.in. po bitwach pod Olszanicą (1527), pod Obertynem (1531), pod Kircholmem (1605), pod Kłuszynem (1610), pod Trzcianą (1629), pod Beresteczkiem (1651), pod Wiedniem (1683))[17]. Dzwon Zygmunt dzwonił również podczas ingresów biskupich, pogrzebów kanoników katedralnych[18] oraz każdorazowo podczas śpiewania w katedrze Te Deum[16]. Dzwon Zygmunt odezwał się również podczas pożaru zamku wawelskiego 15 września 1702. Na pamiątkę tego wydarzenia w podzięce za ocalenie katedry odprawiano corocznie 15 września mszę, podczas której rozbrzmiewał dzwon Zygmunt. Tradycja ta trwała do lat 30. XX wieku[19].

Współczesność

Współcześnie Zygmunt bije w najważniejsze święta i uroczystości kościelne i narodowe. Rocznie takich okazji jest około 30, a są to między innymi Nowy RokNiedziela PalmowaWielkanocDzień Konstytucji 3 MajaBoże CiałoWszystkich ŚwiętychŚwięto NiepodległościBoże Narodzenie. Prócz tego dzwon bije w chwilach ważnych dla Krakowa i Polski, w ostatnich latach między innymi: